W sercu okupowanej Polski, na ziemi Zamojszczyzny, rozegrała się jedna z najbardziej wstrząsających tragedii II wojny światowej. W latach 1942–1943 nazistowskie Niemcy przeprowadziły tam masowe wysiedlenia, w ramach planu „Generalplan Ost”. Najmłodsi mieszkańcy regionu – dzieci – stali się ofiarami systemu, który chciał ich pozbawić tożsamości, rodziny i człowieczeństwa. Ich historia to ostrzeżenie przed konsekwencjami ideologii nienawiści.
Ku pamięci: W osiemdziesiątą drugą rocznicę śmierci Czesławy Kwoki, zamordowanej 12 marca 1943 roku w niemieckim obozie koncentracyjnym Auschwitz.
Au cœur de la Pologne occupée, sur les terres de la région de Zamość, s’est déroulée l’une des tragédies les plus bouleversantes de la Seconde Guerre mondiale. Entre 1942 et 1943, les nazis allemands ont mené dans cette région des déportations massives dans le cadre du plan « Generalplan Ost ». Les plus jeunes habitants de la région – les enfants – sont devenus les victimes d’un système qui cherchait à les priver de leur identité, de leur famille et de leur humanité. Leur histoire est un avertissement contre les conséquences des idéologies de haine.
En commémoration du 82ᵉ anniversaire de la mort de Czesława Kwoka, assassinée le 12 mars 1943 dans le camp de concentration allemand d’Auschwitz.
Kontekst Historyczny / Contexte historique
Zamojszczyzna, ze względu na żyzne ziemie i „aryjski” wygląd części mieszkańców, została uznana przez Heinricha Himmlera za idealny teren do germanizacji. W ramach akcji „Aktion Zamość” wysiedlono ponad 100 tys. Polaków. Dzieci, zwłaszcza te o jasnych włosach i niebieskich oczach, były odbierane rodzinom i wysyłane do Niemiec w celu „rasowej reedukacji”. Te uznane za „bezwartościowe” trafiały do obozów koncentracyjnych lub umierały z głodu w tzw. obozach przejściowych, jak w Zamościu czy Zwierzyńcu.
La région de Zamość, en raison de ses terres fertiles et de l’apparence « aryenne » d’une partie de ses habitants, a été considérée par Heinrich Himmler comme un terrain idéal pour la germanisation. Dans le cadre de l’opération « Aktion Zamość », plus de 100 000 Polonais ont été déportés. Les enfants, en particulier ceux aux cheveux blonds et aux yeux bleus, étaient arrachés à leurs familles et envoyés en Allemagne pour une « rééducation raciale ». Ceux jugés « sans valeur » étaient envoyés dans des camps de concentration ou mouraient de faim dans des camps de transit, comme à Zamość ou à Zwierzyniec.
Los Dzieci / Le sort des enfants
Szacuje się, że w wyniku akcji ok. 30 tys. dzieci zostało porwanych. Tylko 10 proc. z nich powróciło po wojnie do rodzin. Wiele z nich, jak Janina Bukowa czy Stanisława Świderska, opowiadały później o przymusowej zmianie nazwisk, głodzie i psychicznym znęcaniu się. Niemieckie rodziny, które adoptowały „rasowo wartościowe” dzieci, często nie znały ich prawdziwego pochodzenia.
On estime qu’environ 30 000 enfants ont été enlevés dans le cadre de cette opération. Seulement 10 % d’entre eux sont retournés auprès de leurs familles après la guerre. Beaucoup d’entre eux, comme Janina Bukowa ou Stanisława Świderska, racontèrent plus tard comment on leur avait imposé un changement de nom, les souffrances de la faim et les humiliations psychologiques. Les familles allemandes qui adoptèrent des enfants « racialement valables » ignoraient souvent leurs véritables origines.
Pamięć i Pojednanie / Mémoire et réconciliation
Dziś w Zamościu i okolicach stoją pomniki upamiętniające cierpienie najmłodszych. Organizacje społeczne, takie jak Stowarzyszenie „Dzieci Zamojszczyzny”, walczą o utrwalenie tej historii. W Niemczech temat ten wciąż pozostaje mało znany, choć inicjatywy jak wystawa „Geraubte Kinder” w Berlinie (2019) próbują przełamać milczenie.
Aujourd’hui, des monuments commémoratifs rappellent la souffrance des plus jeunes à Zamość et dans ses environs. Des organisations telles que l’Association « Enfants de la région de Zamość » se battent pour préserver cette histoire. En Allemagne, ce sujet reste encore peu connu, bien que des initiatives comme l’exposition « Geraubte Kinder » (« Enfants volés ») à Berlin en 2019 tentent de briser le silence.
Zakończenie / Conclusion
Dzieci Zamojszczyzny to symbol nie tylko nazistowskiego okrucieństwa, ale też siły ludzkiej odporności. Ich historia przypomina, że wojna nigdy nie jest abstrakcją – zawsze ma twarz dziecka. Pamiętajmy, by nie powtarzać błędów przeszłości.
Les enfants de la région de Zamość symbolisent non seulement la cruauté nazie, mais aussi la résilience humaine. Leur histoire nous rappelle que la guerre n’est jamais une abstraction – elle a toujours le visage d’un enfant. Souvenons-nous afin de ne pas répéter les erreurs du passé.
Zdjęcie / Photo
Czesława Kwoka była młodą Polką, jedną z ofiar niemieckich akcji wysiedleńczych i pacyfikacyjnych przeprowadzonych na Zamojszczyźnie w Generalnym Gubernatorstwie. Została zabita zastrzykiem fenolu w niemieckim obozie koncentracyjnym Auschwitz, 12 marca 1943 roku.
Czesława Kwoka était une jeune Polonaise, l’une des victimes des actions de déportation et de pacification menées par les nazis dans la région de Zamość, dans le Gouvernement général. Elle a été tuée par injection de phénol dans le camp de concentration allemand d’Auschwitz, le 12 mars 1943.
